Dit iconische beeld staat nog op mijn netvlies: een Chinese oude dame die voor haar huis staat, diep in de afgrond. Om het huis is grond opgehoogd, vanwege aanleg van de hoge viaducten. Haar huis staat er nog. Zij verzette zich tot het uiterste tegen onteigening van haar dierbare eigendom. Nodig om de olympische spelen te kunnen organiseren.  Het huis en omgeving behoorde al generaties tot haar familie. Het is een monument van ‘menselijk’ verzet tegen de autoriteiten. Het is een hartenkreet. Zij bleef en hield vol.

We maakten onlangs kennis met Gerlach via een uitzending op OP1. Een stille koppige akkerbouwer wonend in de buurt van Schiphol. Hij, Gerlach, is een oudere man. Kromgegroeid door een ziekte. Hij is stil, zijn stille gezicht spreekt voor zich. Stil en toch alert. Er zit een twinkeling in zijn ogen. Hij laat het allemaal over zich heen komen. Ook zijn land is al generaties-lang in zijn familie. Hij is het onderwerp van een gelaagde documentaire. Vakmanschap, vriendschap, verlies en de wijze waarop hij met zijn land omgaat. Hij gebruikt zo min mogelijk gif, wiedt onkruid met een oud werktuig. Hij is vergroeid met zijn land. Prachtig komen de seizoenen langs: zon, regen, veel regen, sneeuw. Beelden die laten zien hoe verknocht hij is aan zijn plek.

Langzaam wordt zijn land omgeven door de moderne tijd. Grote loodsen; Schiphol kijkt er naar met een schuin oog voor mogelijke uitbreiding van het vliegveld. McDonald’s heeft zich in de buurt gevestigd en zorgt voor veel lawaai tot in de kleine uurtjes. Bij protest (hij wordt bijgestaan door zijn broer die advocaat is) stelt de gemeente als verweer ‘het is maar de vraag wanneer de nacht begint. Drie uur ’s nachts is toch te doen?’

Hij wordt geholpen door diverse vrienden die een mooie kring om hem heen vormen. Ouder worden, ziekte, overlijden van zijn beste vriend, dat alles maakt onderdeel uit van zijn leefwereld, gefilmd in stille beelden. De band onderling, koffiedrinkend gezamenlijk als stevige oude mannen is zo puur en soms ook zo ontroerend in het ontbreken van woorden maar zichtbaar in de gezichten.

Maar dan plotseling fel, er is sprake van een steeds dichterbij komende onteigening, ‘ik ga nooit van mijn land, nooit ga ik hier weg.’ Zijn broer, de advocaat met dikke klappers vol verweerschriften, ziet het somber in.

De veranderingen dringen zich op, hij verzet zich met hand en tand. Hoe lang? En tegen al die verschillende acties van autoriteiten, grote bedrijven nemen met behulp van dure advocaten steeds meer hapjes van zijn leefruimte af. Totdat……

Zij hebben de kracht, de drive, de verbinding met de plaats waaraan ze zo verknocht zijn; om ervoor te knokken. Eigenlijk vechten ze om meer: respect voor wat was, voor verbinding, voor vakmanschap.

Prachtige ontroerende documentaire!*)

Loes Jap-Tjong,
Appeltern

*) documentaire ‘GERLACH’ 2023 Idfa
Regisseurs: Aliona van der Horst, Luuk Bouwman.
IDFA Award voor de beste film