Met grote regelmaat sluiten wij de dag af met het kijken naar OP1. Met eenzelfde regelmaat sluiten we de tv af als de onderwerpen ons te zwaar worden: stand van zaken en bespreking van de oorlog in Oekraïne en ander groot leed. De kans dat de slaap daarna niet meer zo wil lukken is dan groot. 

Onlangs bleven we echter de uitzending uitkijken. Maurits Chabot werd geïnterviewd over zijn pas verschenen boek ‘Over de kloof’*). Hij is geen begenadigd spreker en de interviewer viel hem voortdurend met nieuwe vragen in de rede. 

Toch sprak hij me aan. In zijn boek onderzoekt hij hoe mensen ondanks oorlogen, etnische spanningen, geopolitieke tegenstellingen en geweldsincidenten toch naar elkaar kunnen toegroeien. 

Hij interviewt en volgt o.a. in Rwanda een vrouw in contact komend met haar belager. Zij was een van de vele slachtoffers van het geweld tussen de Tutsi en de Hutu.  Hij beschrijft het contact tussen een politieagent en een bankovervaller, een neonazi en een queerman. Overal ter wereld komen ze voor: vriendschappen tussen mensen die op het eerste gezicht veroordeeld lijken tot vijandschap. Hij onderzoekt hoe mensen ondanks enorme tegenstellingen en leed dat ze elkaar aandeden toch naar elkaar kunnen toegroeien. Het geeft hoop dat er mensen zijn die op deze manier elkaar kunnen vergeven. Mandela en het werk van de Zuid –Afrikaanse Waarheids- en Verzoeningscommissie kwamen als voorbeeld weer even voorbij. 

Onlangs ben ik begonnen in de lijvige biografie: ‘Etty Hillesum, Het Verhaal van haar leven’, geschreven door Judith Koelemeijer **). In de tachtiger jaren van de vorige eeuw werden de dagboeken van Etty voor het eerst uitgegeven. Deze jonge joodse vrouw beschrijft hierin haar groei naar volwassenheid en haar spirituele ontwikkeling. Ondanks alles gelooft ze in het goede van de ander. Niemand is totaal slecht. Ze kiest ervoor, ondanks de tegenstand van veel van haar vrienden en omgeving, vrijwillig mee op deportatie te gaan. Zij wil de ander, haar lotgenoten vanuit een diep geloof, zoveel mogelijk bijstaan in hun ellende. Voor velen een onbegrijpelijke stap. 

De biografie laat zien hoe de Duitse repressie bijna letterlijk de adem afsnijdt van de joodse landgenoten en hoe sommige anderen bereid zijn mede landgenoten enorm leed aan te doen. 

Ik las opnieuw hoe Etty, een jonge joodse vrouw, in haar uitzichtloze situatie komt tot haar innerlijke stellingname tegen het Kwaad. De videobeelden in de OP1 uitzending van de verzoening tussen een Rwandese vrouw en haar belager, herinnering aan Mandela, die zijn bewakers vergaf en het lezen over hoopgevende vergeving tussen zeer gekwetste mensen *) geeft mogelijk tegengif tegen de giftige sfeer die ons ook in deze tijd toenemend lijkt te verstikken. 

Of ik in staat ben de ander te blijven zien en iets van bovenstaande te doen als ik me (zeer) gekwetst voel, is nog maar de vraag….. 

Loes Jap-Tjong 

*) Over de kloof, Maurits Chabot. Uitgeverij Thomas Rap.
**) Etty Hillesum, Het Verhaal van haar Leven. Judith Koelemeijer. Uitgeverij Balans.