Mijn vader zat ook ondergedoken in de oorlog. Eigenlijk weet ik er weinig van. Mijn ouders woonden in Bergen in Noord-Holland. Vanwege een nabijgelegen vliegveld werden ze geëvacueerd. Uit de berichten in de kranten weet ik dat de “arbeitseinsatz” begon in 1943; wanneer en hoe mijn vader is opgepakt en naar Duitsland is afgevoerd weet ik niet. Mijn oudste zus heeft nog wat brieven en tekeningen van zijn verblijf daar. Toch eens naar vragen. Omdat zijn vrouw, mijn moeder, toen moest bevallen van mijn oudere zus mocht hij even naar huis om zich daarna weer te melden op zijn “arbeitsplatz”. Dat deed hij dus niet. Later heeft hij mij een keer het huis aangewezen in Alkmaar waar hij ondergedoken heeft gezeten. Helaas heb ik toen niet doorgevraagd. Ik denk dat ik toen een jaar of 8 was, dus negen jaar na de oorlog. Ik ben een bevrijdingskind, als ik het terugreken. Mijn moeder zat toen in Amsterdam op een etage waar een joodse familie had gewoond, is mij verteld. Zij zijn naar Duitsland afgereisd, meld het bevolkingsregister. Mijn moeder heeft de hongerwinter amper overleefd. Drie van mijn zussen waren bij familie op het platteland in Noord-Holland ondergebracht. Zoals meestal praatten mijn ouders er niet over, althans niet met de kinderen. Soms hoorde je iets zoals over het rondbrengen van verzetskrantjes in de bodem van de kinderwagen. Doodeng eigenlijk. 

Ik krijg nu steeds meer de behoefte te achterhalen wat er die jaren met mijn ouders en zussen gebeurd is en hoe ze dat beleefd hebben; hoe het ze gevormd heeft. Mijn ouders zelf kan ik het al lang niet meer vragen en mijn zussen waren te jong om het verhaal van mijn ouders feitelijk juist te kunnen vertellen. 

Van nature heb ik meer de neiging om vervelende episodes snel achter me te laten en te vergeten maar de laatste 4-5 mei raakten me meer dan ooit. Misschien door de oorlog in Oekraïne en wat er nu in Israël en specifiek in Gaza gebeurt. Ik was op de middelbare school al enthousiast over Europa en ik dacht dat sterke economische banden het beste recept waren om te voorkomen dat “het” ooit weer zou gebeuren. Duitse vrienden van onze vakanties hebben ons doen ervaren dat het mensen zijn als jij en ik en niet alleen die gehate moffen. Ook zij zijn van na de oorlog en ik vind dat je de kinderen niet mag aanrekenen wat de ouders gedaan hebben. In Beek staat een richtingwijzer Nederland-Duitsland met de tekst: laat vriendschap helen, wat grenzen delen. Wat oubollig vond ik dat toen ik het voor het eerst zag. Nu besef ik dat het nog belangrijker is dan economische banden en zakelijke belangen. Degenen die aan de touwtjes trekken hebben hun belangen meestal al veilig gesteld en zijn vanwege eer en trots bereid de hele huisraad aan diggelen te gooien; ze hebben nog een ander huis, denk ik. 

Wellicht dat het internationale strafhof daar de beste remedie voor is. 

Intussen weer verder met Europa(pa). 

Evert Ruiter
Ubbergen, 5 mei 2024