Afscheid nemen. Het is inherent aan de levensfase waarin de meesten van ons verkeren. Zo rond ons 65-ste nemen we afscheid van ons werkende leven. Sommigen hadden er reikhalzend naar uit gekeken, was het een verlossing. Anderen stopten met tegenzin, hadden graag nog doorgegaan. De één verdween met stille trom geruisloos door de zijdeur. Een ander werd feestelijk uitgeluid: er werden anekdotes opgehaald en er werd gezongen. Maar hoe dan ook: na die dag hoorde je er niet meer bij, was het over en uit.

Waar vensters gesloten worden, gaan deuren voor je open, luidt een gezegde. Zo ging het ook bij mij. Een poosje wachtte ik af om te zien wat er op mijn pad kwam. En zo raakte ik tegen mijn verwachting in betrokken bij de KBO, lokaal, in de provincie en landelijk. Ik kon gebruik maken van competenties vanuit mijn vorige werk en daarnaast mocht ik cursussen volgen om nieuwe dingen te leren. Daar is een mens immers nooit te oud voor…

De laatste – de terminale – levensfase. Hoe bereid je je daar op voor? Het werd een speerpunt van de werkgroep Zingeving. Want hoe je het ook wendt of keert: dit laatste afscheid is onafwendbaar. Hopelijk duurt het nog lang voor het zover is, maar het kan ook zo maar gebeuren. Is er met naasten gesproken over laatste wensen? Kies je als het lijden ondraaglijk wordt voor euthanasie, voor palliatieve sedatie of draag je je lot tot het bittere einde? Zijn problemen uit het verleden met partner en/of kinderen uitgepraat? Ben je bang voor wat komen gaat, berust je erin of zie je er naar uit? Goed om daar over te praten. Het resulteerde in zeer zin-volle bijeenkomsten met interessante lezingen en prachtige, diepgaande gesprekken in de pauze en na afloop.

De derde levensfase. Daar bevinden zich de meesten van ons in. Aan veel aspecten ervan werd aandacht besteed in lezingen en persoonlijke gesprekken. Het is een fase met verschuivende panelen, voor iedereen in ander tempo. Van net gestopt met werken met nog een redelijke gezondheid, een netwerk van familie en vrienden en vooral nog energie om van alles op te pakken -van sporten tot vrijwilligerswerk – tot op een zeker moment de gezondheid en de daaraan gekoppelde energie begint weg te vloeien. Hoe ga je ermee om als je door ziekte en gebrek steeds meer afscheid moet nemen van de dingen die je zo gewend was om te doen? Niet meer kunnen fietsen, dansen, wandelen, naar de film of op bezoek kunnen gaan. Hoe ervaar je de eenzaamheid die ontstaat als je daadwerkelijk afscheid hebt moeten nemen door het overlijden van je partner, familieleden en vrienden? Alleen zijn in een steeds kleiner wereldje. En het ergste dan – in mijn ogen dan – als je merkt dat je de regie over je leven steeds meer moet afgeven. Sommigen leggen vooraf vast: tot hier en niet verder. Een angstige gedachte. Maar goed om er met anderen – leeftijdsgenoten – over te praten.

Terugkijkend op mijn actieve tijd bij de KBO heb ik een gevoel van tevredenheid. Ik heb een kleine, maar zinvolle bijdrage mogen leveren. En al zijn het nu ook fysieke ongemakken die mij nopen tot stoppen: ik blijf positief. Ik sluit dit venster, maar kijk vol verwachting uit naar deuren die voor mij open zullen gaan. Het ga u goed!

Wim Moll
Dit is zijn allerlaatste column voor KBO Gelderland. Wij danken Wim hartelijk voor zijn bijdrage aan de werkgroep Zingeving en de vele columns die hij schreef; mooie persoonlijke verhalen van wat hij meemaakte. Het ga je goed!