Als kind denk je dat landsgrenzen eeuwig zijn.

Op school krijg je geschiedenis en zie je kaarten van het Romeinse Rijk, Nederland ten tijde van de Zeven Provinciën. Zelf als volwassene van na de 2e wereldoorlog heb ik grenzen pas weer zien veranderen na de val van de muur. Er waren wel wat grappige grenscorrecties zoals bij Hoog Elten. De koude oorlog gaf een zekere stabiliteit die eeuwig leek. Tot november 1989. Zelf was ik in Oost-Berlijn toen je bij de ene grensovergang niet zeker wist of de bij de volgende weer terug kon; toch maar aan dezelfde kant blijven. Ik heb er twee stukken beton van de muur aan overgehouden. Je ziet er niets aan maar ik weet wat de betekenis is. En daarna in Yugoslavia waar we voor het eerst in 1974 waren. We komen er al meer dan 30 jaar en hebben het uiteen zien vallen. Ineens waren er niet alleen grensposten waar ze voorheen niet waren maar ook vijandigheden tussen mensen die kennelijk bij verschillende volkeren hoorden en van de een op de andere dag vijanden bleken. Daar hadden we in de ANWB-gidsen niets over gelezen.

Op de camping hoorden we wel mensen uit Slovenië negatieve oordelen uitspreken over mensen uit Servië en mensen uit Kroatië over mensen uit Bosnië, maar dat namen we niet serieus; zoiets als Belgenmoppen of volkswijsheden over Groningers of Limburgers. Het drama van Srebrenica kennen we intussen allemaal. Tot twee jaar terug kostte de grens oversteken tussen Slovenië en Kroatië gemiddeld een uur eerst door de nepcontroles, toen doordat de grens een Schengen-grens was. Ik kwam er een keer in Oostenrijk achter dat we de paspoorten waren vergeten. Dat werd een dag terug naar huis en toen weer naar de camping in Oostenrijk waar mijn vrouw met de caravan wachtte. En toen was Kroatië plotseling niet alleen een volwaardig lid van de EU maar werd ook de euro ingevoerd. Zonder je paspoort te tonen kom je weer overal.

Heerlijk, grenzeloos Europa.

Maar de weg van Nijmegen naar Kranenburg en Kleef wordt steeds drukker met grensverkeer, en waarom? Goedkope benzine, goedkope sigaretten, alcohol, vapes, de Aldi, de Lidl, de DM en rond nieuwjaar het vuurwerk dat hier verboden is. Gevolg is: steeds vaker grenscontroles tussen Nederland en Duitsland want geld is grenzeloos maar wetten niet, ook niet in Europa.

Grenzen bepalen aan wie je belasting betaalt, voor wie je belasting betaalt en op wie je moet schieten als landen conflicten hebben die politici niet met praten kunnen of willen oplossen.

Handig voor criminelen en belastingontduikers.

Eigenlijk heb ik me de afgelopen vakantie meer druk gemaakt over morele grenzen dan over landsgrenzen. Over politieke keuzes in ons land, in de VS maar ook de oorlog in Oekraïne en in Israël. Zelfs op de camping spelen morele keuzes een rol bij ons gedrag: hoever gaan we in het scheiden van ons afval, hoe lang staan we onder de douche, kunnen we het met de gevolgen van onze consumptie voor het klimaat ons nog wel permitteren om zover op vakantie te gaan.

Op de terugweg moet ik nog wel even tanken in Duitsland.

Evert Ruiter, augustus 2024